Jak cień ukazuje przestrzeń?

Poznawajcie czar światła - wy go nie znacie,
nie podejrzewacie nawet jego istnienia.
Fotografujecie wszystkie rzeczy takimi,
jakimi one są na co dzień, zamiast
pokazać je tak, jak wyglądają
w ozdobie światła i atmosfery.
Sam motyw jest niczym
- wszystkim jest oświetlenie.
Leonard Missonne

Istnieją dwa skrajne przypadki oświetlenia. Brak cienia i cień. W oświetleniu naturalnym możemy to zaobserwować w dzień przy całkowicie zachmurzonym nieboskłonie oraz gdy mamy ostre słońce przy braku chmur na niebie. W pierwszym przypadku uzyskujemy oświetlenie bezcieniowe, bardzo miękkie, w drugim natomiast mamy ostre i mocne cienie. Ich wielkość zależy od wzajemnego położenia słońca, obiektu i aparatu.

Zdjęcia muru przy różnym oświetleniu

Światło pada z jednego kierunku prostopadle do powierzchni. Uzyskujemy minimalny cień, nierówności muru są słabo widoczne.

Światło pada na powierzchnię stycznie. Powstają długie cienie wydobywające fakturę muru.

Światło pada na powierzchnię z różnych stron, tak jak przy całkowicie zachmurzonym nieboskłonie. Cienia nie ma i nierówności muru są słabo widoczne.

Posługując się cieniem możemy tą samą rzecz, postać lub przestrzeń pokazać zupełnie w innym świetle - dosłownie i w przenośni. Poniżej dwa przykłady, odmiennych pod względem wykorzystania cienia, zdjęć.

Wielkość cienia zależna jest od wzajemnego położenia między sobą: słońca, obiektu i aparatu. Na tym zdjęciu zrobionym pod światło cień rzucają oszronione gałązki roślin.

Przy całkowicie zachmurzonym nieboskłonie cień nie występuje więc z punktu widzenia oświetlenia nie ma znaczenia, z której strony jest fotografowany obiekt. Na tym zdjęciu brak cienia został wywołany mgłą.

Wskazówka: Jeśli interesują Cię zdjęcia portretowe i chciałbyś poznać sposób oświetlenia modela w dowolnym oglądanym przez Ciebie zdjęciu, spójrz na dwie rzeczy. Po pierwsze jak i czy układają się cienie. Po drugie przypatrz się dokładnie jego oczom. Oczy to nie tylko „zwierciadła duszy” ale i światła. W nich można zobaczyć odbicie lamp jakich użył fotograf.

Wskazówka: Jeśli w słoneczny dzień chcesz sfotografować osobę, musisz zwrócić uwagę jak układają się cienie na jej twarzy. Część fotoamatorów ustawia się tak, by mieć słońce za plecami. Takie zdjęcie jest dobrze naświetlone, ale jest nieciekawe jeśli chodzi o światło. Twarz jest „płaska”. Lepszym rozwiązaniem jest ustawienie się w taki sposób aby fotograf miał słońce za plecami pod kątem około 45º. Wtedy twarz fotografowanej osoby posiada cienie i "dostaje" głębi.